ΚΑΤΑΓΜΑΤΑ

Τα οστά, αν και φαινομενικά άκαμπτα, διαθέτουν ελαστικότητα, η οποία τα βοηθά να απορροφούν κραδασμούς και πιέσεις. Όσο μεγαλύτερη είναι η δύναμη που ασκείται στο οστό τόσο μεγαλύτερες είναι οι συνέπειες σε αυτό. Εξαιρούνται τα οστεοπορωτικά κατάγματα, ειδικά στη σπονδυλική στήλη, που μπορεί να προκληθούν με ελάχιστη εξωτερική δύναμη, για παράδειγμα από έναν έντονο βήχα.

Οι συνηθέστερες αιτίες των καταγμάτων είναι οι τραυματισμοί (τροχαία ατυχήματα, πτώσεις, αθλητικές κακώσεις), η οστεοπόρωση, που οδηγεί στην αποδυνάμωση των οστών, μεταβολικά νοσήματα όπως η αβιταμίνωση D και η ραχίτιδα, γενετικοί λόγοι, όπως η ατελής οστεογένεση, αλλά και η μεγάλη καταπόνηση των οστών, που συμβαίνει κατά κύριο λόγο στην περίπτωση των αθλητών.

Οι τύποι του κατάγματος

Ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του, το κάταγμα χωρίζεται σε διάφορους τύπους:

Σταθερό κάταγμα (ρωγμώδες): Δεν εντοπίζεται παρεκτόπιση ή μπορεί αυτή να είναι ελάχιστη, χωρίς κίνδυνο επιδείνωσης.

Παρεκτοπισμένο κάταγμα: Η παρεκτόπιση των σπασμένων άκρων του οστού είναι σημαντική και απαιτεί ανάταξη.

Συντριπτικό κάταγμα: Το οστό θρυμματίζεται σε πολλά οστικά τεμάχια και χαρακτηρίζεται από αστάθεια.

Ανοιχτό, σύνθετο κάταγμα: Το οστό διαπερνά το δέρμα ή η εξωτερική δύναμη που ασκείται σκίζει το δέρμα και στη συνέχεια προκαλεί το κάταγμα. Πρόκειται για ένα από τα πιο επείγοντα κατάγματα.

Ανάλογα με τη φορά της γραμμής τους τα κατάγματα κατηγοριοποιούνται ως εξής:

Εγκάρσιο κάταγμα: Η γραμμή του κατάγματος είναι κάθετη προς τον άξονα του οστού.

Λοξό κάταγμα: Η γραμμή του κατάγματος είναι λοξή και εμφανίζει οξεία γωνία σε σχέση με τον άξονα του οστού.

Σπειροειδές κάταγμα: Η γραμμή του κατάγματος είναι επίσης λοξή, παίρνει όμως μια σπειροειδή μορφή.

Πού μπορεί να εντοπιστεί ένα κάταγμα

Καμία ανατομική περιοχή του σώματος δεν είναι απρόσβλητη στα κατάγματα, τα συνηθέστερα όμως εντοπίζονται στον καρπό, στον ώμο, στο ισχίο και στην ποδοκνημική περιοχή. Γενικότερα, ανάλογα με το σημείο όπου εντοπίζονται μιλάμε για κατάγματα ώμου, αγκώνα, βραχιονίου, αντιβράχιου, κάτω πέρατος κερκίδας, καρπού, μετακαρπίων, πυέλου, σπονδυλικής στήλης, μηριαίου, ισχίου, γόνατος, κνήμης, ποδοκνημικής και άκρου ποδός. Σπανιότερα μπορεί ένα κάταγμα να συμβεί στο στέρνο, στα πλευρά ή στη λεκάνη.

Το ποιο οστό θα σπάσει σχετίζεται με την ηλικία και τα συνοδά νοσήματα. Έτσι στα παιδιά ποιο συχνά είναι τα κατάγματα στον καρπό και στον αγκώνα, στους νεαρούς ενήλικες τα κατάγματα γόνατος, καρπού και ποδοκνημικής, στις μέσες ηλικίες τα κατάγματα στον ώμο, στον καρπό, στο γόνατο και στην ποδοκνημική, ενώ στις μεγαλύτερες ηλικίες συνήθως συνδέονται με την οστεοπόρωση και είναι κατάγματα ισχύου, καρπού, ώμου και σπονδυλικής στήλης.

Κατάγματα, συμπτώματα και διάγνωση

Όταν συμβεί ένα κάταγμα, το πρώτο σύμπτωμα είναι ο έντονος πόνος, που στην περίπτωση του κάτω άκρου οδηγεί και σε αδυναμία βάδισης. Επίσης, στο σημείο του κατάγματος δημιουργείται έντονο οίδημα, αλλά και εκχυμώσεις. Ανάλογα με τον τύπο του κατάγματος, μπορεί το πάσχον άκρο να εμφανίζεται καμφθέν με μια περίεργη παραμόρφωση, ενώ μπορεί να διαπιστώνεται αφύσικη κίνηση στο σημείο, την οποία δεν είχαμε διαπιστώσει πριν από το κάταγμα. Πάντως, ειδικά τα ρωγμώδη κατάγματα μπορεί να μην συνοδεύονται από πολλά και έντονα συμπτώματα και να παρερμηνευθούν για απλά διαστρέμματα. Τέτοιες περιπτώσεις είναι αυτές των καταγμάτων στον καρπό ή στον αστράγαλο.

Πέρα από την κλινική εξέταση, για την ακριβή διάγνωση ενός κατάγματος απαιτείται απεικονιστικός έλεγχος, που μπορεί να περιλαμβάνει από απλή ακτινογραφία και αξονική τομογραφία μέχρι μαγνητική τομογραφία σε εξαιρετικές περιπτώσεις.

Οι τρόποι πρόληψης και προστασίας από τα κατάγματα είναι δύο: ο ένας είναι η ενδυνάμωση των οστών με μια διατροφή πλούσια σε ασβέστιο και βιταμίνη D και με τη συστηματική άσκηση και ο δεύτερος η προσοχή στις κινήσεις μας τόσο εντός του σπιτιού όσο και εκτός και δη στην οδηγική μας συμπεριφορά και στις αθλητικές μας δραστηριότητες.

Κάθε κάταγμα, ανάλογα με το σημείο όπου εντοπίζεται, αλλά και την ηλικία του ασθενούς, χρήζει διαφορετικής αντιμετώπισης. Συνήθως χρειάζεται ανάταξη και ακινητοποίηση του οστού. Η ανάταξη όμως αυτή μπορεί να απαιτήσει και χειρουργείο. Σε κάθε περίπτωση η άμεση επαφή με τον ιατρό είναι η ενδεδειγμένη πρώτη κίνηση.